Ön Çapraz Bağ (ACL) Yaralanması

Hastalık Nedir?

Ön çapraz bağ (ACL), dizin stabilitesini sağlayan en önemli bağlardan biridir. Yaralanması genellikle ani durma, yön değiştirme veya sıçrama-sonrası dönüş sırasında oluşur. Yırtıldığında dizde ciddi kararsızlık meydana gelir.

Nasıl Oluşur?

• Ani yön değiştirme veya durma

• Zıplama sonrası dize yanlış basma

• Direkt diz travmaları

• Spor kazaları (özellikle futbol, basketbol, kayak)

Risk Faktörleri

• Temas içeren sporlar

• Kas kuvvetsizliği ve esneklik kaybı

• Dengesiz zeminlerde spor yapma

• Kadın cinsiyet (anatomik ve hormonal nedenlerle daha yatkın)

• Daha önce geçirilmiş diz yaralanmaları

Belirtileri

• “Pop” sesi ile ani ağrı

• Dizde şişlik (ilk 24 saatte)

• Dizde boşalma veya kayma hissi

• Hareket kısıtlılığı

• Stabilite kaybı nedeniyle yürüyememe

Tedavi Yöntemleri

• Akut dönemde buz, elevasyon, bandaj

• Fizyoterapi ile kas kuvvetlendirme (kuadriseps, hamstring)

• Proprioseptif denge çalışmaları

• Sporcularda genellikle cerrahi tercih edilir

• Ameliyat öncesi hazırlık fizyoterapisi (prehabilitasyon)

• Ameliyat sonrası rehabilitasyon

Yardımcı Aletler

• Dizlik veya fonksiyonel diz ortezleri

• Denge tahtası, BOSU topu

• Egzersiz lastiği, theraband

• Soğuk kompres cihazları

Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Egzersizlere düzenli devam etmek

• Dizde kontrolsüz dönme hareketlerinden kaçınmak

• Spor dönüşü acele edilmemeli, kaslar tam kuvvetine ulaşmalı

• Vücut mekaniği eğitimi ve yük kontrolü önemlidir

Cerrahi Sonrası Fizyoterapi

• 1.-2. hafta: Ağrı ve şişlik kontrolü, pasif hareketler

• 3.-6. hafta: Aktif hareketler, yürüme eğitimi, kuadriseps kuvvetlendirme

• 6.-12. hafta: Fonksiyonel kuvvet, denge ve proprioseptif egzersizler

• 3.-6. ay: Spor spesifik egzersizler, plyometrik antrenman

• 6. ay sonrası: Spora kontrollü dönüş